Kamerbrief over uitstroomonderzoek en het versterken van de gastouderopvang

Belangrijkste bevindingen uit het uitstroomonderzoek 
Het aantal gastouders daalt snel, niet alleen door uitstroom maar ook door een zorgwekkend lage instroom. In 2020 waren er 25.237 gastouders actief. Dit zijn er in januari 2025 nog 15.044. Een daling van ruim 40% in vijf jaar.

Daarom heeft het ministerie van SZW onderzoek naar de beweegredenen laten doen. Ruim 5000 respondenten vulden de enquête van onderzoeksbureau Significant in. Daar zijn we als BK ontzettend blij mee want dat aantal maakt dit onderzoek representatief voor de hele sector. Dank aan iedereen die hieraan heeft bijgedragen.

Wat zijn de belangrijkste bevindingen uit het onderzoek?

• Wetten en regels (en de communicatie over wetten en regels), onzekere en lage inkomsten, hoge kosten en werk-privébalans zijn de voornaamste redenen dat gastouders stoppen of dit overwegen.
• Gastouders vinden de meeste wetten en regels vanzelfsprekend, op enkele uitzonderingen na, zoals belastingregels en de voormalige strengere eisen voor speeltoestellen. Met name de speeltoestellen hebben voor veel gastouders afbreuk gedaan aan het plezier in het vak.
• Steeds meer gastouders werken fulltime om er een goede boterham aan te verdienen. Dit kan een uitdaging vormen voor hun werk-privébalans, wat een reden kan zijn om te stoppen.
• Gastouders en gastouderbureaus ervaren regelmatig een gebrek aan waardering voor het vak.
• Gestopte gastouders vertrekken grotendeels uit de kinderopvangsector en overwegen meestal niet om weer actief te worden als gastouder.
• Vraagouders met meerdere (jonge) kinderen en wisselende werktijden worden harder geraakt als hun gastouder stopt.
• Gastouderbureaus merken een onbalans tussen de instroom en uitstroom van gastouders, vooral omdat de laatste jaren weinig nieuwe gastouders instromen.

Deze bevindingen zijn voor BK herkenbaar. Wat niet uit het onderzoek naar voren kwam, maar inmiddels via onze adviesraadleden regelmatig genoemd wordt, is dat gastouders in een corporatiewoning (sociale huurwoning) moeten stoppen. Woningcorporaties handhaven sinds de Wet goed verhuurderschap strenger op bedrijfsmatige activiteiten aan huis.

Versterken van de sector – welke maatregelen  
Vanwege de vele uitdagingen in het behoud en het werven van nieuwe gastouders heeft BK de afgelopen maanden nauw met het ministerie van SZW samengewerkt om diverse ondersteunende maatregelen uit te werken. De staatsecretaris noemt in zijn brief 10 maatregelen. Hieronder staan er een aantal genoemd:

• Met sectorpartijen heeft het ministerie afspraken gemaakt over het ondersteunen van gastouders bij het bepalen van een goed tarief zodat gastouders voldoende inkomen hebben.
• Informatie over wet- en regelgeving voor gastouders komt duidelijk en overzichtelijk op Rijksoverheid.nl te staan.
• Bestaande regels worden waar mogelijk geschrapt of versoepeld om de regeldruk blijvend te verminderen
  • Let op: de twee amendementen op het lopende wetsvoorstel zijn nog niet van kracht! De Eerste Kamer moet de Wet nog behandelen. Totdat dit gebeurd is én totdat de ingangsdatum definitief is zijn de oude regels geldend.
• Vanuit de SLIM-regeling is de komende jaren subsidie voor scholing van nieuwe gastouders, die 90% van de opleidingskosten dekt.
• Met een nieuwe arbeidsmarktcampagne werft de sector actief onder potentiële gastouders. Ook komt er meer inzet op het vergroten van de bekendheid en waardering van de gastouderopvang onder ouders en professionals in het sociaal domein.
• Ondersteuning van het initiatief van BK en Nysa om in afstemming met Aedes tot een afwegingskader voor gastouderopvang in corporatiewoningen te komen waar Aedes haar leden actief naar kan doorverwijzen.

Natuurlijk staat hier één maatregel niet bij die voor BK heel belangrijk is en waar wij met klem aandacht voor blijven vragen: het verhogen van de maximum uurprijs. Over een aantal maanden worden de resultaten van het kostprijsonderzoek verwacht en we zullen dit onderzoek aangrijpen om ons pleidooi nogmaals te versterken.